Trung Quốc, một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng và tiềm năng của nông sản Việt Nam, đang có những thay đổi đáng kể về nhu cầu tiêu thụ và yêu cầu kiểm định chất lượng trong năm 2025. Việc theo dõi chặt chẽ thông tin và điều chỉnh chiến lược xuất khẩu sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì và gia tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường này.
Nhu cầu tiêu thụ cà phê tại Trung Quốc tiếp tục tăng mạnh
Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), tiêu thụ cà phê tại Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng do xu hướng chuyển đổi từ trà sang các loại đồ uống chứa caffeine cao hơn. Điều này góp phần vào sự tăng trưởng chung của nhu cầu cà phê toàn cầu.
Với sản lượng nội địa duy trì ở mức khoảng 2 triệu bao, Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu gia tăng. Nếu trước đây, cà phê hòa tan chiếm ưu thế, thì hiện tại cà phê nhân chất lượng cao đã chiếm hơn 60% tổng kim ngạch nhập khẩu.
Hệ thống bán lẻ cà phê đang mở rộng không chỉ tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Thâm Quyến mà còn lan rộng đến các khu vực ít dân cư hơn như Thành Đô, Hàng Châu, Tô Châu và Trùng Khánh. Xu hướng này tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, bên cạnh thị trường chủ lực là châu Âu.
Đáng chú ý, Trung Quốc đã gia tăng nhập khẩu cà phê nhân từ mức 900.000 bao (niên vụ 2014/2015) lên dự kiến 3,6 triệu bao (niên vụ 2024/2025). Trước đây, Việt Nam và Indonesia là hai nhà cung ứng chính, nhưng gần đây Brazil và Colombia đã vươn lên dẫn đầu. Do đó, đây là thời điểm quan trọng để ngành cà phê Việt Nam tập trung khai thác phân khúc này.
Ngoài ra, nhập khẩu cà phê hòa tan của Trung Quốc vẫn ổn định và dự kiến đạt 1,8 triệu bao trong niên vụ 2024/2025, với nguồn cung chủ yếu từ Việt Nam và Malaysia.
Tiềm năng xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc
Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Trung Quốc không chỉ là thị trường lớn của rau quả Việt Nam mà còn có dư địa tăng trưởng rất lớn.
Trong năm 2024, Trung Quốc đã tăng mạnh nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam, với mức tăng 49,4% về lượng và 37,5% về giá trị so với năm 2023, đạt 736,72 nghìn tấn, tương đương 2,94 tỷ USD. Ngoài ra, nhập khẩu chuối cũng tăng 23,7% về lượng và 7% về giá trị, đạt gần 625,25 nghìn tấn, trị giá 261,45 triệu USD. Những con số này cho thấy nhu cầu tiêu thụ trái cây lớn tại Trung Quốc, mở ra cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục mở rộng sản xuất và xuất khẩu.
Sụt giảm nhu cầu sắn và cạnh tranh gia tăng
Bên cạnh các mặt hàng xuất khẩu có triển vọng, một số mặt hàng như sắn và các sản phẩm từ sắn được dự báo sẽ giảm cầu trong năm 2025.
Đầu tháng 1/2025, thị trường tiêu thụ tinh bột sắn khá ảm đạm. Dù lượng tồn kho tại Trung Quốc thấp, nhưng các thương nhân vẫn chưa có kế hoạch thu mua nhiều như các năm trước.
Ngoài ra, sắn và tinh bột sắn Việt Nam đang chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ từ Thái Lan, Lào và Campuchia. Đặc biệt, nhiều nhà máy sản xuất tinh bột sắn của Trung Quốc đang đầu tư vào Lào để tận dụng giá sắn và nhân công rẻ hơn. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược nâng cao chất lượng sản phẩm và tối ưu chi phí sản xuất để giữ vững thị phần tại Trung Quốc.
Quy định nhập khẩu mới từ Trung Quốc có hiệu lực năm 2025
Cùng với những biến động về nhu cầu tiêu thụ, Trung Quốc cũng ban hành các quy định mới liên quan đến nhập khẩu nông sản và thực phẩm từ đầu năm 2025.
Theo Văn phòng SPS Việt Nam, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã đề xuất sửa đổi quy định về đăng ký cơ sở sản xuất thực phẩm nhập khẩu (Lệnh 248). Điểm nổi bật trong dự thảo lần này là việc công nhận hệ thống quản lý an toàn thực phẩm tương đương giữa các quốc gia. Nếu hệ thống của một quốc gia được GACC công nhận, cơ quan thẩm quyền của quốc gia đó có thể gửi danh sách doanh nghiệp sản xuất thực phẩm đăng ký tại Trung Quốc để phê duyệt.
Tuy nhiên, GACC vẫn có thể lựa chọn ngẫu nhiên doanh nghiệp để kiểm tra qua video hoặc trực tiếp tại cơ sở sản xuất. Nếu phát hiện rủi ro, GACC có quyền từ chối đăng ký và ngừng công nhận hệ thống quản lý an toàn thực phẩm của quốc gia đó.
Bên cạnh đó, danh mục các sản phẩm bắt buộc phải có thư giới thiệu đăng ký chính thức từ cơ quan thẩm quyền của nước xuất khẩu cũng được điều chỉnh. Một số sản phẩm bị loại khỏi danh mục này, chẳng hạn như hạt cà phê rang và một số loại rau xanh.
Văn phòng SPS Việt Nam kêu gọi các đơn vị liên quan gửi ý kiến góp ý về dự thảo trước ngày 1/3/2025 để tổng hợp và phản hồi với GACC.
